از زمان معرفی شدنِ جنبش روانشناسی مثبت به حوزه اعتیاد، اصطلاح تاب آوری به عنوان منبعی حیاتی به موازات تلاش فرد در مسیر بهبودی از اعتیاد پذیرفته شده است.

تاب آوری چیست؟

تاب آوری به عنوان فقدان آسیب پذیری روانی در هنگام مواجهه با موقعیت های استرس زا تعریف شده است که فرد را قادر می سازد تا با چالش های زندگی کنار بیاید.

تاب آوری ویژگی مهمی است که باید در هنگام بهبودی از اعتیاد از آن برخوردار باشید، در توضیح بیشتر: تاب آوری افراد را قادر می‌سازد تا با چالش‌های دشوار زندگی، انعطاف پذیرانه و با قدرت مقابله کنند، تاب آوری نه تنها به شما کمک می‌کند که زنده بمانید، بلکه چه بسا موجب رشد و شکوفایی انسانی نیز می گردد.

تاب‌آوری همچنین می‌تواند توانایی ذهنی و اراده مورد نیاز را برای شما فراهم سازد تا به حد و مرزهایی که در مسیر بهبودی تعیین کرده‌اید پایبند باشید.

بسیاری از افرادی که عادات نوشیدن ناسالم را ایجاد می کنند، به دلیل اینکه نمی توانند با استرس ها کنار بیایند، به الکل روی می آورند. اینکه ما در طول زندگی با موقعیت های چالش برانگیز مواجه شویم امری اجتناب ناپذیر تلقی می شود، اگر نمی توانیم از وقوع یا بروز چنین موقعیت هایی جلوگیری کنیم، بنابراین لازم است جهت مقابله با آنها مجهزتر شویم.

در سطح بیولوژیکی، تحقیقات نشان می‌دهد که توانایی تاب‌آوری به‌عنوان یک ضربه گیر در موقعیت‌های استرس‌زا عمل می‌کند و بنابراین به افرادی که تروما را تجربه نموده اند این امکان را می‌دهد که در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا تحت تأثیر منفی قرار نگیرند.

آیا تاب آوری را می توان توسعه داد؟

برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که تاب‌آوری ویژگی‌ای است که شما با آن متولد می شوید، البته ژنتیک و تجربیات اولیه زندگی در تعیین اینکه آیا در هنگام مواجهه با استرس های زندگیِ شخصی از خود تاب آوری نشان می‌دهید یا خیر، نقش مهمی ایفا می کنند.

اما خبر خوب این است که تاب‌آوری می‌تواند توسط هر فردی با هر نوع خصوصات و ویژگی هایی پرورش داده شود و همچنین تاب آوری می‌تواند به ابزاری حیاتی تبدیل شود که به افراد کمک کند تا قوی بمانند و روی اهداف بهبودی‌شان متمرکز باشند، بدون اینکه دوباره به عادت‌های بد و مضر بازگردند.

تاب‌آور بودن ممکن است برای برخی افراد آسان‌تر از دیگران باشد، اما هرکسی می‌تواند سطح انعطاف‌پذیری و تاب آوری فردی خود را بهبود بخشد.

عوامل موثر بر ایجاد تاب آوری در شرایط بهبودی از اعتیاد

بررسی این نکته که چه عواملی در کمک به افراد برای ایجاد تاب آوری (با هدف بهبودی از اعتیاد) اهمیت دارند در خور توجه می باشند.

۱. خوش بینی / مثبت اندیشی

مشخص شده است که تمایل به تجربه خُلق و خوهای مثبت پیوسته با سطوح بالایی از انعطاف پذیری و تاب آوری مرتبط است. این موضوع در افرادی که به خاطر اتفاقات و رویدادهای مثبت زندگی خود سپاسگزار هستند مشهود است.

بنابراین، فرد می تواند با تمرکز بر داشته های مثبت زندگی که برای آن ها سپاسگزار است، به جای تمرکز بیش از حد بر آنچه که از دست رفته است، تاب آوری و انعطاف پذیری خود را توسعه دهد.

مردم نباید موارد ساده ای را که در زندگی می تواند باعث ایجاد احساس شادی و خرسندگی در آنها شود، (مانند خانواده و دوستان) دست کم بگیرند.

نوشتن فهرستی از همه چیزهایی که به خاطر آنها سپاسگزار هستید می تواند به ایجاد مثبت اندیشی و در نتیجه تاب آوری فردی کمک کند.

۲. در مواجهه با ناملایمات مثبت بمانید

توانایی تجربه احساسات مثبت در کنار احساسات منفی در مواجهه با موقعیت های استرس زا می تواند تاب آوری شما را افزایش دهد زیرا این موضوع توانایی درگیر شدنِ شما در تفکرات انعطاف پذیر را تسهیل می نماید.

این مبحث می تواند منجر به این شود که فرد بتواند به جای غرق شدن در احساسات منفی، به راه حل ها و راهکارهای برون رفت از چالش ها تفکر و تمرکز کند.

۳. درگیر شدن در فعالیت ها، تمرکز را بهبود می بخشد

توانایی تفکر و تمرکز بر روی فعالیت‌ها می‌تواند به ایجاد انعطاف‌پذیری و تاب آوری کمک کند، اگرچه این موضوع برای برخی افراد آسان نیست و ممکن است زمان بر باشد.

به همین دلیل مهم است که فعالیتی را پیدا کنید که نسبت به آن اشتیاق و انگیزه داشته باشید که مرتباً در آن شرکت کنید زیرا این مبحث می تواند به عنوان سپری در برابر وسوسه های موادمخدر یا الکل عمل کند.

متعهد شدن و تمرکز کردن بر روی فعالیتی که برای شما مهم است، می تواند تمرکز خود را از نوشیدن الکل خارج سازد و یا منحرف کند، هر چه بیشتر بر روی این فعالیت ها تمرکز کنید زمان کمتری را صرف فکر کردن به مواد یا الکل می کنید.

این مبجث مطمئناً تاب آوری شما را افزایش می دهد و به آرامی تمایل شما را نسبت به روی آوردن احتمالی به سمت مواد یا الکل در هنگام مواجهه با استرس های زندگی کاهش می دهد.

۴. خلاقیت خود را آزاد کنید

خلاق بودن به بدن انسان کمک می کند تا اثرات فیزیولوژیکیِ تروما را که هنوز در بدن انسان برجسته است و می تواند منجر به ایجاد اعتیاد شود پردازش نماید.

تحقیقات نشان داده است که شرکت در درمان های مختلف که دارای عناصر خلاقانه ای همچون نمایش، ورزش یا موسیقی هستند، بسیاری از افراد را قادر می سازد تا خود را از آسیب رها نمایند.

خلاق بودن توانایی های ذهنی شما را توسعه می بخشد و موجب می شود به جای مصرف مواد یا نوشیدن الکل توجه خود را بر روی آن متمرکز نمایید.

۵. مشارکت جامعه

عضویت در یک جامعه قوی، چه یک گروه مذهبی و چه یک باشگاه فوتبال، می تواند امید و مثبت اندیشی را به افراد القا کند. حضور در گروه های اجتماعی و مشارکت در آنها پایه و اساس تاب آوری است. بنابراین برنامه ریزی برای گذراندن اوفات فراغت با مدنظر قراردادن علایق و برقراری ارتباط با دیگرانی که اشتیاقی در سطح شما دارند می تواند انعطاف پذیری و تاب آوری شما را افزایش دهد.

یک اصل اساسی AA این است که دریافت حمایت از دیگران شانس بهبودی شما را افزایش می دهد.

البته، برای برخی از افراد یافتن انگیزه مناسب برای شروع کار سخت است، بنابراین ممکن است برای حمایت از آنها به کمک حرفه ای نیاز باشد.

حضور در گروه های محلی AA/NA توسط شما شروع خوبی خواهد بود و متعهد شدن به حضور منظم در این جلسات نیز به ایجاد انعطاف پذیری و تاب آوری کمک شایانی خواهد کرد.